گفتاردرمانی چیست؟
گفتار درمانی به چالش‌های زبان و ارتباط می‌پردازد و می‌تواند به افراد دارای اوتیسم کمک کند تا ارتباطات کلامی، غیرکلامی و اجتماعی خود را بهبود بخشند. هدف کلی گفتاردرمانی کمک به فرد برای برقراری ارتباط از طریق روش‌های مفیدتر و کاربردی تر است.
مهارت‌های کلامی در میان کودکان دارای اختلال طیف اتیسم دارای تفاوت است. بعضی از افراد دارای اختلال اتیسم اصلا توانایی صحبت کردن ندارند. برخی از آنها مهارت هجی کردن را دارند، بدون آموزش و به صورت خود به خود در دو یا سه سالگی خواندن را یاد می‌گیرند، در دوران دبستان، دایره لغات بزرگسالان را دارند و درباره جزئیات و مطالب مورد علاقه‌شان با دقت صحبت می‌کنند.
با این حال کودکان دارای اتیسم چالش‌های مشابهی نیز دارند. بسیاری از آنها نمی‌توانند از کلمات به صورت موثر استفاده کنند و در تعاملات اجتماعی با ریتم و تن غیرمعمول یا بسیار رسمی صحبت می‌کنند. به طور کلی تمام کودکان دارای اتیسم در رمزگشایی از زبان گفتاری و نوشتاری، درک ریتم و تلاش برای ارائه پاسخ مناسب، مشکل دارند.
برای کودکی که در دریافت، پردازش و یکپارچگی اطلاعات حسی مشکل دارد، چالش اصلی این است که چگونه ارتباط غیرکلامی را با کلمات ربط دهد. گفتاردرمانگر از روش‌های رفتاری و شناختی برای تسهیل موارد فوق استفاده می‌کند.
گفتاردرمانگر در آنالیز مشکلات گفتاری و شناخت کامل ساختار زبان و ماهیت آن، کمک قابل توجهی به شکل‌گیری گفتار در کودک می‌کند. گفتار درمان علاوه بر آموزش حرکات ظریف دهان، تسهیل مهارت‌های وابسته به پردازش شنیداری، آماده سازی حسی و حرکتی اندام گفتار، کسب گفتار و فرایند تغذیه را تسهیل می‌نماید. گفتاردرمانگر در تسهیل ارتباط بین کودکان با تاکید بر رعایت نوبت و سایر مهارت‌های کاربردی زبان نقش موثری دارد.
نشانه‌های تاخیر گفتار در اوتیسم
- نشانه‌هایی از بیان کلمات و عبارات تکراری (اکولالیا) در کودک دیده می‌شود.
- به افرادی که نام او را صدا می‌زنند واکنشی نشان نمی‌دهد.
- در بیشتر مواقع، کودک گفتار تک کلمه دارد.
- ممکن است به اشیا یا افراد اشاره نکند.
- معمولاً در پاسخگویی کند است.
- سرعت رشد زبان کندتر است.
چالش‌های ارتباطی و گفتاری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد طیف اوتیسم قادر به صحبت کردن نیستند. بعضی دیگر عاشق صحبت کردن هستند، اما در برقراری مکالمه یا درک زبان بدن و حالات صورت هنگام صحبت با دیگران چالش دارند. این کودکان دارای مشکلات ارتباطی هستند و تعامل با چهره‌های جدید و قرار گرفتن در محیط‌های ناشناخته و موقعیت‌های جدید را دوست ندارند.
توانبخشی کودک با ارزیابی نقاط قوت و چالش‌های ارتباطی شروع می‌شود. پس از ارزیابی، گفتاردرمانگر، یک برنامه فردی را برای درمان تنظیم می‌کند. برنامه فردی ممکن است شامل بهبود زبان گفتاری، یادگیری مهارت‌های غیرکلامی مانند نشانه‌ها، حرکات و یادگیری برقراری ارتباط باشد.
نمونه‌هایی از مهارت‌هایی که گفتار درمانی ممکن است بر روی آنها کار کند عبارتند از:
- تطبیق احساسات با حالت صحیح صورت
- تقویت عضلات دهان، فک و گردن
- ایجاد صداهای گفتاری واضح تر
- پاسخگویی به سوالات
- تعدیل لحن صدا
- درک زبان بدن
تمرینات گفتار درمانی برای کودکان دارای اوتیسم را می‌توان در خانه تحت نظارت والدین و راهنمایی یک گفتاردرمانگر ادامه داد. مداخلات اولیه مانند فعالیت‌های گفتار درمانی اوتیسم و تمرین‌های اصلاح رفتار می‌تواند برای کودک طیف اتیسم مفید باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از کودکانی که در اوایل زندگی، مداخلات رفتار درمانی و گفتار درمانی دریافت می‌کنند، شانس بیشتری در غلبه بر علائم و نشانه‌های اوتیسم در بزرگسالی دارند. اگر کودک شما تاخیر در گفتار و سایر علائم اوتیسم دارد، می‌توانید تمرینات گفتار درمانی متعددی را در خانه امتحان کنید تا به رشد گفتار و زبان او کمک کنید.
این تمارین می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های گفتاری خود را بهبود دهد؛ مهارت‌هایی مانند:
- استفاده مناسب از کلمات و جملات
- نامگذاری صحیح افراد و اشیاء
- توضیح احساسات و عواطف
- بهبود سرعت و ریتم گفتار
فعالیت‌های گفتاردرمانی می‌تواند شامل راه‌هایی برای بهبود مهارت‌ها و رفتارهای اجتماعی باشد. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است یاد بگیرد که چگونه تماس چشمی برقرار کند یا در فاصله‌ای راحت از فرد دیگری بایستد. این مهارت‌ها تعامل با دیگران را کمی آسان‌تر می‌کند.
گفتاردرمانگر چگونه به کودک دارای اوتیسم کمک می‌کند؟
برخی از کودکان در کنترل و هماهنگی ماهیچه‌هایی که لب‌ها، دهان، زبان و فک را حرکت می‌دهند، با مشکل مواجه می‌شوند. گفتار درمانگران می‌توانند به شما و فرزندتان تمرینات حرکتی دهانی را آموزش دهند که به تقویت آن عضلات کمک می‌کند.
تمرین منظم می‌تواند به کودک شما کمک کند تا از حرکات، قدرت و هماهنگی عضلات درگیر در تولید گفتار و بلع بیشتر آگاه شود. گفتاردرمانی یک فرایند یک شبه نیست و برای اینکه بتواند صداهای گفتاری منسجمی تولید کند، صبر و شکیبایی زیادی از طرف شما و تمرین از طرف فرزندتان لازم است.
برخی از کودکان یادگیری زبان گفتاری را دشوار می‌دانند. اگر فرزند شما علائم شدید فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، اختلال طیف اوتیسم غیرکلامی (ASD) داشته باشد، ممکن است از یادگیری زبان اشاره و حرکات برای برقراری ارتباط بهره ببرد.
این سیستم به کودکان اجازه می‌دهد تا با استفاده از کارت‌های تصویری ساده ارتباط برقرار کنند و از نمادها و تصاویر ساده استفاده کند. با این حال، آنها می‌توانند به سرعت برای ساختن ساختارهای جمله برای تولید سیستم های ارتباطی کاربردی پیشروی کنند.
زمانی که کودکان در بیان گفتار خود مشکل دارند، گفتاردرمانگر علاوه بر تمرینات حرکتی دهانی، با کودک شما روی صداها، کلمات و عبارات هدف کار می‌کند. گفتاردرمانگر به شما و فرزندتان تمرینات گفتار درمانی برای بیان و آواسازی را آموزش می‌دهد. بسته به شدت علائم کودک شما، ممکن است بین یک ماه تا یک سال طول بکشد تا او در زبان گفتاری پیشرفت کند.
گاهی اوقات کودکان با نیازهای ویژه برای یادگیری نحوه بلعیدن بدون خطر خفگی به کمک کمی نیاز دارند. یک گفتاردرمانگر می‌تواند به کودک شما تمریناتی را آموزش دهد تا روند جویدن و بلع او را بهبود بخشد. این تکنیک‌ها برای کودکان با نیازهای ویژه معمولاً شامل مانور‌های بلع، بهبود قدرت فک و زبان و تکنیک‌های قرار دادن سر است.
برخی از کودکان به دلیل اختلالات شنوایی یا اختلالات صدا در کنترل بلندی صدای خود مشکل دارند. به همین دلیل گفتاردرمانگر به کودک شما ترفندهای آسان برای کنترل حجم گفتار خود را آموزش می‌دهد.
بهترین زمان برای شروع گفتار درمانی اوتیسم چه زمانی است؟
تشخیص اوتیسم در کودکان زیر ۳ سال می‌تواند چالش برانگیز باشد. با این حال، در برخی موارد، والدین و متخصصان می‌توانند تاخیر گفتار و زبان را در کودکان ۱۸ ماهگی تشخیص دهند. برخی از نشانه‌های آشکار مانند فعالیت‌های تکراری، اکولالیا، مقاومت در برابر تغییرات روتین و ناتوانی در تعامل اجتماعی با همسالان ممکن است تشخیص اوتیسم را در کودکان تأیید کند.
والدین کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند به محض دریافت تشخیص رسمی، از یک گفتاردرمانگر، روانشناس یا متخصص اطفال، گفتار درمانی را شروع کنند. اگرچه اوتیسم یک اختلال مادام العمر است، اما برخی از کودکان با افزایش سن توانایی بهبود و کسب مهارت‌های اجتماعی را نشان می‌دهند.
