نقاط عطف رشد شناختی کودکان
نقاط عطف رشد شناختی نشان دهنده گام‌های مهم رو به جلو در رشد کودک است. رشد شناختی به نحوه تفکر، یادگیری، کشف، یادآوری و حل مشکلات کودکان اشاره دارد. از نظر تاریخی، نوزادان اغلب به عنوان موجوداتی ساده و منفعل در نظر گرفته می‌شدند. قبل از قرن بیستم، کودکان اغلب به عنوان نسخه‌های کوچک بزرگسالان دیده می‌شدند.
از زمانی که روانشناسانی مثل ژان پیاژه پیشنهاد کردند که کودکان متفاوت از بزرگسالان فکر می‌کنند، مردم به دوران کودکی و نوجوانی به عنوان دوره‌های منحصر به فرد رشد و تکامل نگاه کردند. در گذشته، بزرگسالان اغلب مهارت‌های فکری قابل توجه نوزادان و کودکان بسیار خردسال را نادیده می‌گرفتند، اما متفکران و محققان مدرن کشف کرده‌اند که نوزادان همیشه در حال یادگیری، تفکر و کاوش در دنیای اطراف خود هستند.
حتی نوزادان تازه متولد شده نیز به طور فعال در حال دریافت اطلاعات و یادگیری چیزهای جدید هستند. نوزادان علاوه بر جمع آوری اطلاعات جدید در مورد مردم و دنیای اطرافشان، دائماً چیزهای جدیدی در مورد خود کشف می‌کنند. این مقاله کیت رشد شناختی بین سنین تولد تا پنج سالگی را مورد بحث قرار میدهد. همچنین بررسی می‌کند که چه کاری برای کمک به رشد شناختی کودک خود انجام دهید.
بدو تولد تا ۳ ماهگی
سه ماه اول زندگی کودک زمان شگفت انگیزی است. نقاط عطف اصلی رشد در این سن بر کشف حواس اصلی و یادگیری بیشتر در مورد بدن و محیط تمرکز دارد.
در این دوره، اکثر نوزادان:
- تمام رنگ‌های طیف بینایی انسان را می‌بینند.
- روی اجسام متحرک از جمله چهره مراقبین تمرکز می‌کنند.
- اجسام را در فاصله نزدیک با وضوح بیشتری تشخیص می‌دهند.
- از حالات چهره‌شان برای پاسخ دادن به محیط خود استفاده می‌کنند.
- طعم‌های مختلف مانند شیرین، شور، تلخ و ترش را تشخیص می‌دهند.
۳ تا ۶ ماهگی
در اوایل دوران نوزادی، توانایی‌های ادراکی هنوز در حال رشد هستند. از سن ۳ تا ۶ ماهگی، نوزادان شروع به ایجاد حس قوی‌تری از ادراک می‌کنند.
در این دوره، اکثر نوزادان:
- چهره‌های آشنا را می‌شناسند.
- حالات چهره را تقلید می‌کنند.
- به صداهای آشنا واکنش نشان می‌دهند.
از ۶ تا ۹ ماهگی
نگاه کردن به درون ذهن یک نوزاد کار آسانی نیست. از این گذشته، محققان نمی‌توانند فقط از یک نوزاد بپرسند که در هر لحظه به چه چیزی فکر می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد فرایندهای ذهنی نوزادان، محققان کارهای خلاقانه بسیاری را ارائه کرده‌اند که عملکرد درونی مغز نوزاد را آشکار می‌کند.
محققان دریافته‌اند که اکثر نوزادان ۳ تا ۶ ماهه:
- تفاوت بین اجسام جاندار و بی جان را درک می‌کنند.
- از اندازه نسبی یک شی برای تعیین فاصله آن استفاده می‌کنند.
از ۹ تا ۱۲ ماهگی
همانطور که نوزادان از نظر جسمی ماهرتر می‌شوند، می‌توانند دنیای اطراف خود را در عمق بیشتری کشف کنند. نشستن، خزیدن و راه رفتن تنها چند نقطه عطف فیزیکی هستند که به نوزادان امکان میدهد درک ذهنی بیشتری از دنیای اطراف خود به دست آورند.
با نزدیک شدن به یک سالگی، اکثر نوزادان:
- از حرکات دیگران تقلید می‌کنند.
- از تماشای کتاب‌های مصور لذت می‌برند.
- اشیا را می‌چرخانند یا یک شی را در جسم دیگر قرار می‌دهند.
- مفهوم ماندگاری شی را درک می‌کنند. به این معنا که یک شی به وجود خود ادامه میدهد حتی اگر آن را نتوان دید.
۱ تا ۲ سالگی
به نظر می رسد پس از رسیدن به یک سالگی، رشد جسمی، اجتماعی و شناختی کودکان با جهش و حد و مرز رشد می‌کند. کودکان در این سن زمان زیادی را صرف مشاهده اعمال بزرگسالان می‌کنند، بنابراین برای والدین و مراقبان مهم است که نمونه‌های خوبی از رفتار ارائه دهند.
اکثر کودکان یک ساله:
- از طریق اکتشاف می‌آموزند.
- اشیاء مشابه را شناسایی کنند.
- فرق بین "من" و "تو" را می‌گویند.
- از اعمال و زبان بزرگترها تقلید کنند.
- به اشیاء و افراد آشنا در کتاب‌های مصور اشاره می‌کنند.
۲ تا ۳ سالگی
در ۲ سالگی، کودکان مستقل می‌شوند. از آنجایی که آنها می‌توانند جهان را بهتر کشف کنند، مقدار زیادی از یادگیری در این مرحله نتیجه تجربیات خودشان است.
اکثر کودکان دو ساله:
- کاربرد اشیاء را تشخیص می‌دهند.
- بازتاب خود را در آینه شناسایی می‌کنند.
- به دستورات ساده والدین و مراقبان پاسخ می‌دهند.
- از اقدامات پیچیده‌تر بزرگسالان (خانه داری، شستن لباس‌ها و غیره) تقلید می‌کنند.
- اشیا را بر اساس دسته بندی (به عنوان مثال، حیوانات، گل ها، درختان، و غیره) مرتب می‌کنند.
۳ تا ۴ سالگی
کودکان به طور فزاینده‌ای می‌توانند دنیای اطراف خود را تجزیه و تحلیل کنند. همانطور که آنها چیزها را مشاهده می‌کنند، شروع به مرتب سازی و طبقه بندی آنها به دسته‌های مختلف می‌کنند و اغلب به آنها طرحواره می‌گویند.
از آنجایی که کودکان در فرایند یادگیری بسیار فعال تر می‌شوند، آنها همچنین شروع به طرح سؤالاتی در مورد دنیای اطراف خود می‌کنند. "چرا؟" در این سن به یک سوال بسیار رایج تبدیل می‌شود.
در سن سه سالگی، اکثر بچه ها قادرند:
- بازه توجه طولانی‌تری در حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه دارند.
- برای به دست آوردن اطلاعات سوالات «چرا» بپرسند.
- اشیاء را بر اساس اندازه و شکل سازماندهی می‌کنند.
- با مشاهده و گوش دادن به دستورالعمل‌ها یاد می‌گیرند.
- نحوه گروه بندی و طبقه بندی اشیاء را بر اساس رنگ می‌دانند.
۴ تا ۵ سالگی
با نزدیک شدن به سن مدرسه، کودکان در استفاده از کلمات، تقلید از اعمال بزرگسالان، شمارش و سایر فعالیت‌های اساسی که برای آمادگی مدرسه مهم هستند، آماده می‌شوند.
اکثر کودکان چهار ساله قادرند:
- تا پنج بشمارند.
- نقاشی یک شخص را می‌کشند.
- بسیاری از رنگ‌ها را نام می‌برند و شناسایی می‌کنند.
چگونه به کودکان کمک کنید تا به نقاط عطف شناختی برسند؟
تشویق به رشد شناختی کودکان دغدغه بسیاری از والدین است. خوشبختانه کودکان از همان ابتدا مشتاق یادگیری هستند.
۱. تجارب یادگیری را در خانه افزایش دهید:
در حالی که آموزش به زودی به بخش بزرگی از زندگی کودک در حال رشد تبدیل می شود و سال‌های اولیه عمدتاً تحت تأثیر روابط نزدیک خانوادگی، به‌ویژه روابط نزدیک با والدین و سایر مراقبین قرار می‌گیرد. این بدان معناست که والدین به طور منحصربه‌فردی به شکل‌گیری نحوه یادگیری، تفکر و رشد فرزندانشان کمک می‌کنند.
۲. علاقه کودکان به کشف محیط اطراف تشویق کنید:
والدین می‌توانند با کمک به کودکان در درک دنیای اطرافشان، توانایی‌های فکری فرزندان خود را تشویق کنند. هنگامی که یک نوزاد به یک شیء علاقه نشان میدهد، والدین می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا آن شی را لمس کرده و کشف کند و بگوید آن شی چیست.
۳. اکتشاف را تشویق کنید:
والدین باید فرزندان خود را تشویق کنند تا با بزرگتر شدن سن خود جهان را کشف کنند. سعی کنید با کودکان خردسالی که به نظر می‌رسد مجموعه بی پایانی از سوالات در مورد هر چیزی که در اطرافشان وجود دارد، صبور باشید. والدین همچنین می‌توانند سؤالات خود را مطرح کنند تا به بچه‌ها کمک کنند تا خلاقانه تر مشکلات را حل کنند.
۴. سوال بپرسید:
هنگام مواجهه با یک معضل با اجازه دادن به بچه‌ها برای یافتن راه حل‌های اصلی برای مشکلات، والدین می‌توانند رشد فکری و اعتماد به نفس را تشویق کنند.
جمع بندی
کیت رشد شناختی کودکان، راهنمایی‌هایی را ارائه می‌کند تا کودکان بهتر بفهمند که آیا رشد کودکشان مانند سایر کودکان هم سنشان است یا خیر. اگر در مورد رشد کودک خود نگران هستید با پزشک کودک خود صحبت کنید.
