نوروکید در اکوموتیو
گفتگوی اکوموتیو با زهرا سلطانی فر، بنیانگذار نوروکید
افراد دارای اتیسم، دنیا را به گونه‌ای متفاوت‌تر از بقیه می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند، چرا که اتیسم بر روی درک و تعامل آنها با دنیای اطراف اثر می‌گذارد. اختلال طیف اتیسم (ASD) نوعی اختلال عصبی-رشدی است که ممکن است در سه سال ابتدایی زندگی هر فرد بروز کند و مادام‌العمر است. علائم این بیماری شامل، نقص در تعامل و برقراری روابط اجتماعی، مشکل در پردازش ادراک و رفتار های تکراری می‌شود. از این رو والدین دارای فرزند مبتلا به اتیسم چالش‌های بسیاری را در مسیر فرایند رشد و پرورش کودک خود طی می‌کنند. در این مصاحبه، اکوموتیو به معرفی اپلیکیشن نوروکید پرداخته که به صورت جامع در حوزه اتیسم فعالیت می‌کند. به گفته بنیانگذار این اپلیکیشن، نوروکید با هدف تشخیص زودهنگام اتیسم و کمک به والدین آنها به دنیای اتیسم وارد شد. در ادامه گفت و گوی اکوموتیو با بنیانگذار این مجموعه را دنبال کنید:
لطفا خودتان را معرفی کنید:
من زهرا سلطانی فر هستم، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی از دانشگاه علم و صنعت. در حال حاضر نیز مشغول به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته روانشناسی هستم. همچنین به عنوان بنیانگذار اپلیکیشن نوروکید در حوزه اتیسم فعالیت می‌کنم. شروع کار من در حوزه اتیسم از سال ۹۴ کلید خورد که شامل فعالیت‌هایی نظیر عضویت داوطلبانه در انجمنی مردم نهاد، طی کردن دوره‌های متعدد علمی و عملی و تعریف پروژه تحصیلات دوره ارشدم در حوزه اتیسم بود. تمامی این موارد از همان ابتدای مسیر، من را مصمم کرد تا گام‌های بزرگتری را در این حوزه بردارم. در سال ۹۸ پس از ورود به اکوسیستم استارتاپی به همراه تعدادی از متخصصین این حوزه که از بنیانگذاران اپلیکیشن نیز هستند، تصمیم گرفتیم تا تحت نظارت متخصصین حوزه شناختی و با حمایت شتابدهنده شناختی COGNOTECH اپلیکیشنی در حوزه اتیسم راه اندازی کنیم تا در فضای آنلاین بتواند بخشی از نیازهای این حوزه را برطرف کند.
تیم نوروکید از چه اعضایی تشکیل شده است؟
افراد کلیدی تیم نوروکید عبارتند از، دکتر محمدرضا شالبافان روانپزشک، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس کلینیک مغز و شناخت، پوریا اکبری فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته توانبخشی شناختی از دانشگاه شهید بهشتی و درمانگر توانبخشی شناختی کلینیک مغز و شناخت، سید محمد علی میری فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی از دانشگاه تهران و کارشناس پژوهش انجمن اتیسم ایران و سینا توکلی که تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت توانبخشی از دانشگاه علوم پزشکی ایران به پایان رسانده است، مدیریت کلینیک مغز و شناخت و مدیریت بخش آموزش پژوهش و توانبخشی انجمن اتیسم ایران را به عهده دارد.
اتیسم در میان کودکان با چه علائمی بروز می کند؟
شاخصه‌های اصلی اختلال اتیسم را میتوان در دو مورد بررسی کرد:
- نقص در ارتباط و تعامل اجتماعی
- بروز رفتارهای کلیشه ای، علایق، فعالیت‌های تکراری و محدود
این دو شاخصه می‌تواند باعث بروز این علائم در افراد با اختلال طیف اتیسم شود:
- خنده‌های بی‌دلیل و واکنش ندادن به نام خود
- علاقه‌های نامتعارف به اشیا خاص
- عدم پیروی از آداب اجتماعی
- گریه‌های شدید، استرس و بهم ریختگی بدون دلیل مشخص
- رفتارهای غیرمعمول مثل پریدن و تکان دادن دست‌ها
- اجتناب از لمس شدن و بغل کردن
- مشارکت نکردن در بازی های گروهی و بازی نکردن با سایر کودکان
- اجتناب از ارتباط چشمی
- تکرار کلمه‌ها یا عبارت‌ها
- عدم درک ترس و موقعیت خطرناک
- فقدان بازی‌های نمایشی و یا بازی‌های نمایشی نامتعارف و تکراری
دلایل به وجود آمدن اتیسم چیست؟
اتیسم علت واحدی ندارد و دلیل قطعی آن هم تا به امروز مشخص نشده است. پژوهشگران معتقدند که احتمالا چندین ژن و ترکیب عوامل محیطی در ایجاد اتیسم دخیل باشند. برخی مطالعات بر روی افراد اتیستیک، نابهنجاری‌هایی در چندین ناحیه مغزی مانند، لوب فرونتال، مخچه، آمیگدال، هیپوکمپ و … را نشان داده اند. این نتایج قابل توجه و مهم هستند و نیاز به مطالعه بیشتری دارند.
اختلال طیف اتیسم چیست؟
اختلال طیف اتیسم یکی از انواع اختلالات عصبی-رشدی با علائم روانشناختی است که بر رشد طبیعی مغز، پردازش اطلاعات مغزی و عملکرد آن در حوزه‌های تعاملات اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی و شناختی تاثیر می‌گذارد، از این رو باعث می‌شود کودکان دارای اختلال اتیسم نسبت به سایر کودکان، دنیا را به گونه متفاوت‌تری ببینند، بشنوند و حس کنند.
در خصوص تشخیص و کنترل طیف اتیسم بگویید:
مساله تشخیص اتیسم کاملا پیچیده و تخصصی است، چراکه تشخیص نهایی تنها توسط متخصصانی اعم از، روانپزشک، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان با توجه به مصاحبه بالینی از والدین و مشاهده رفتارهای کودک در جهت تکمیل چک لیست‌های غربالگری و تشخیصی صورت می‌گیرد، بنابراین علائم هشداردهنده کودکان طیف اتیسم از حدود ۱۸ الی ۲۴ ماهگی توسط خانواده قابل مشاهده هست، از طرفی هر چه این علائم زودتر تشخیص داده شود و مراجعه به پزشک جهت تشخیص قطعی سریعتر صورت بگیرد، فرد شانس بیشتری برای داشتن یک زندگی عادی خواهد داشت.
لازم به ذکر است که اختلال طیف اتیسم به صورت طیف بوده و از خفیف تا شدید متغیر است. همچنین اختلال طیف اتیسم مادام العمر بوده و درمان قطعی نیز ندارد اما با استفاده از توانبخشی فرد دارای اتیسم می‌تواند مهارت‌های زندگی را کسب کرده و زندگی مستقلی داشته باشد.
چه شد که نوروکید متولد شد؟
با توجه به آنچه گفته شد میتوان پی برد که شناسایی، مداخله زود هنگام و هدفمند یکی از کلیدی‌ترین مولفه‌ها جهت بازتوانی کودکان مبتلا به اتیسم است. آمار بالای شیوع اختلال طیف اتیسم، تشخیص‌های پایین و دیرهنگام، همچنین سردرگمی بیش از حد خانواده ها پس از تشخیص فرزندانشان، مشکلاتی بود که تیم نوروکید رو کنار هم جمع کرد و نوروکید متولد شد.
اپلیکیشن شما چه خدماتی را ارائه می دهد؟
۴ بخش در نسخه امروز نوروکید پیاده سازی شده است که عبارتند از:
تست تشخیص:
در این تست والدین با پاسخ دادن به سوالات چند گزینه ای، متوجه می شوند که آیا فرزندشان علائم هشداردهنده ای از اختلال طیف را اتیسم دارد و آیا نیاز به پیگیری توسط متخصصین است یا خیر.
بازی های شناختی:
۱۵ بازی شناختی با بیش از ۲۰۰ مرحله با هدف ارتقا فرآیندهای شناختی نظیر، توجه، حافظه، یادگیری، حل مسئله کودکان (به ویژه کودکان اتیسم) طراحی شده است، علاوه بر آن، شخصیتی منحصر به فرد در طول بازی ها، کودکان دارای اختلال اتیسم را همراهی می‌کند که به بهبود تعامل اجتماعی آنها کمک خواهد کرد.
بانک های اطلاعاتی:
خانواده های دارای فرزند اتیسم می توانند آدرس، تلفن، اطلاعات تمامی مدارس اتیسم و مراکز توانبخشی مربوط به اختلال طیف اتیسم تحت نظارت بهزیستی را در شهر محل زندگی خود پیدا کنند. تمامی محتوای نوروکید توسط تیم خبره این حوزه تهیه شده است، اگرچه این محتوا به هیچ عنوان جایگزینی برای خدمات تشخیصی و توانبخشی نیست و تنها جنبه آموزش عمومی دارد. این اپلیکیشن، نزدیک به یک ماه است وارد بازار شده و رونمایی رسمی آن نیز در ۳ آذرماه سالن معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری برگزار شده است.
پزشک و مشاور:
خانواده های دارای فرزند اتیسم می توانند به خدمات پزشکی و توانبخشی که توسط متخصصین مجرب حوزه اتیسم ارائه می شود دسترسی داشته باشند و در کمتر از ۴۸ ساعت نوبت ویزیت برای آنها تعیین خواهد شد.
مسائل شناختی از چه اهمیتی برخوردارند؟
همگی ما برای انجام هر کدام از فعالیت های روزمره خود به کارکردهای شناختی مغزمان وابسته هستیم. در صورتی که هرکدام از این کارکردهای شناختی دچار اختلال شوند، در انجام انواع کارها دچار مشکل خواهیم شد. برخی از این کارکردها در کودکان دارای اتیسم در طیف های مختلف دچار اختلال می‌شود، از این رو افراد اتیستیک با توانبخشی می‌توانند با توجه به طیفی که در آن قرار دارند، توانایی‌های خود را تا حد قابل قبولی به دست آورند.
از دیدگاه شما جهت افزایش دانش شناختی عموم افراد جامعه چه اقداماتی نیاز است؟
افزایش دانش شناختی عموم افراد جامعه نیازمند برنامه های طولانی مدت است، اما در کوتاه مدت نیز میتوان از مواردی مانند، تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی، ایجاد کمپین‌های آگاهی بخشی، برگزاری کارگاه‌ها و رویدادهای دانش افزایی در مناسبت‌های مرتبط و … استفاده کرد.
بازی های نوروکید چه تاثیری بر فرایندهای شناختی کودکان اتیسم دارند؟
یکی از مهم‌ترین بخش های اپلیکیشن نوروکید بررسی کارکردهای شناختی تحت الشعاع اتیسم است که از میان آنها میتوان به توجه، تمرکز، حافظه دیداری، یادگیری، شناخت هیجانات، حل مسئله و … اشاره کرد. پس از تحلیل شناختی بازی‌های بین المللی پر طرفدار حوزه کودک که نصب‌های میلیونی داشتند، به طراحی ۱۵ مینی گیم شخصی سازی شده برای افراد طیف اتیسم در سه سطح خفیف، متوسط و شدید پرداختیم که در مجموع بیش از ۲۰۰ مرحله بازی دارد. این بخش از اپلیکیشن ضمن ایجاد اوقاتی مفرح برای فرزندان اتیسم، منجر به ارتقا کارکردهای شناختی آنان خواهد شد و همانطور که پیش از این اشاره کردیم، با همراهی شخصیتی منحصر به فرد در طول بازی تعامل اجتماعی آنها نیز بهبود می یابد.
نوروکید با چه هدفی به دنیای اتیسم وارد شد؟
نوروکید با هدف کمک به تشخیص زود هنگام اختلال طیف اتیسم، برطرف کردن نیازهای ضروری خانواده در بستر آنلاین و ایجاد لحظاتی لذت بخش همراه با آموزش برای کودکان دارای این اختلال وارد دنیای اتیسم شد. آیکون‌های این اپلیکیشن را پس از بررسی میان بیش از ۲۰۰ اپلیکیشن داخلی و بین المللی انتخاب کردیم، البته تجربیات علمی و عملی اعضای گروه در این موضوع بسیار کمک کننده بود.
منظور از تست غربالگری در نوروکید چیست و از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
در بخش تست تشخیص، ۳ تست در رده‌های مختلف سنی با مشورت متخصصین این حوزه انتخاب شده است و می‌تواند خانواده ها را در خصوص تشخیص علائم هشداردهنده اختلال طیف اتیسم فرزندانشان راهنمایی کند. همچنین چنانچه در تست تشخیص فردی مشکوک به اتیسم باشد، توسط فرآیندی که طراحی شده است به روانپزشک ارجاع داده می‌شود.
آیا نوروکید، جهت اعتبار سنجی خدمات خود آزمایشات انسانی را هم طی کرده است؟
در حال حاضر قسمت پژوهشی پروژه ما پس از تایید داوران، در دانشگاه علوم پزشکی ایران زیر نظر متخصصین در حال انجام است.
آیا در تیم‌تان سوابق مرتبط با اختلال اتیسم هم دارید؟
تمامی اعضای تیم سوابق مرتبط علمی عملی در حوزه اتیسم دارند، در حقیقت آشنایی افراد کلیدی تیم از فعالیت آنها در انجمن اتیسم ایران و کلینیک مغز و شناخت شکل گرفته است. بدان جهت مشکلات این گروه و خانواده هایشان را از نزدیک لمس کرده و به واسطه ارتباط مستقیم با افراد اتیستیک به خوبی با معضلات آنها آشنایی دارند.
تاکنون از جانب چه مجموعه هایی حمایت شده اید؟
ما حمایت هایی را به صورت غیر مستقیم از طریق شرکت در رویدادها و فراخوان های متعدد دریافت کردیم. از سوی دیگر با وجود داوری های بسیار طولانی و بعضا سختگیرانه هر کدام از این رویدادها، تاکنون نوروکید موفق به کسب نظر مساعد داوران در فراخوان رویش، شکوفایی جهش دانشگاه تهران؛ آیین نامه حمایت از استارتاپ ها و شرکت های خلاق و فناور در حوزه علوم و فناوری های شناختی ستاد توسعه علوم و فناوری های علوم شناختی شده است. همچنین نوروکید توانسته است جزو فینالیست های رویداد سرمایه گذاری برین وست شود و جایزه بهترین به روز رسانی های شناختی را در رقابت پنجمین دوره بازی های جدی از آن خود کند.
با انجمن اتیسم در تماسید؟
بله، با انجمن نیز از نزدیک در ارتباط هستیم، همچنین آشنایی تعدادی از اعضای تیم نیز از این طریق شکل گرفته است اما مالکیتی در میان نیست.
مدل درآمدزایی نوروکید چگونه است؟
مدل درآمدی نوروکید به صورت فریمیوم هست و بخش های مهمی از آن، مانند، تست‌های تشخیص و غربالگری، بازی‌های شناختی و بانک های اطلاعاتی به صورت رایگان می‌باشد. البته در بخش پزشک و مشاور که به گونه‌ای مانند پل اتصالی میان متخصصین حوزه اتیسم و جامعه هدف است، نوروکید درصدی از مبلغ پرداخت شده توسط جامعه هدف را به عنوان حق ارجاع دهی دریافت می‌کند.
تیم شما با فعالیت در این حوزه چه رسالتی را دنبال می کند؟
- ایجاد دسترسی رایگان به تست غربالگری معتبر و ساختاریافته برای خانواده های دارای فرزند زیر ۷ سال
- طراحی بازی‌های شناختی مناسب برای افراد با اختلال اتیسم با هدف ارتقا فرآیندهای شناختی آنها
- سهولت دسترسی به مشاوره توسط کارشناسان و مشاوران خبره در حوزه اتیسم
- امکان استفاده خانواده‌های دارای فرزند اتیسم از بانک‌های اطلاعاتی ضروری
آیا کسب و کاری مشابه نوروکید وجود دارد؟
به صورت جامع خیر اما به صورت تک بخش بله، اپلیکیشن‌های زیادی در حوزه بین الملل با محور اتیسم ساخته شده است. از طرفی ما با بررسی بیش از ۲۰۰ اپلیکیشن بین المللی متوجه شدیم اغلب آنها از کیفیت عملکردی و گرافیکی مناسبی برخوردار نیستند، همچنین تعداد محدودی از آنها که کیفیت مناسبی دارند نیز، تک حوزه را ارزیابی کرده و جامعیت ندارند. در این خصوص میتوان به اپلیکیشن Autispark یکی از اپلیکیشن های با کیفیت کشور هند اشاره کرد که تنها بازی های شناختی را ارائه می‌دهد، اگرچه در این اپلیکیشن بازی‌ها را به صورت رایگان در اختیار مخاطب قرار نمی‌گیرد و یا اپلیکیشن ASD tests اپلیکیشن غربالگری مناسبی است اما تنها بخش غربالگری اپلیکیشن قابل توجه است. در حالی که در ما در نوروکید چهار بخش اساسی داریم که در نوع خود منحصر به فرد می‌باشند، از این رو امیدواریم که بتوانیم در سال های آینده به بازارهای بین الملل ورود پیدا کنیم.
مزیت رقابتی شما چیست؟
نقطه تمایز ما نسبت به رقبا علاوه بر کیفیت گرافیکی و عملکردی مناسب، جامع بودن فرایندهای تعریف شده در اپلیکیشن است. به عنوان مثال، اپلیکیشن‌هایی وجود دارند که تست‌های غربالگری را ارائه می‌دهند اما تنها به انجام تست اکتفا می‌کنند و خانواده را پس از ایجاد یک استرس اولیه در خصوص احتمال اتیسم بودن فرزندشان رها می‌کنند، در حالیکه در نوروکید، پس از پاسخ دهی به والدین، چنانچه فرزندی مشکوک به اتیسم تشخیص داده شود به روانپزشک ارجاع داده می‌شود و تا تعیین تکلیف تشخیص نهایی فرآیند همراهی با خانواده حفظ می شود. پس از تشخیص نهایی، خانواده‌ها به شبکه‌ای از متخصصین با تجربه در حوزه اتیسم دسترسی خواهند داشت و می‌توانند فرآیند توانبخشی فرزندشان را شروع کنند. در حقیقت اپلیکیشن نوروکید با نگاهی ویژه به نیاز خانواده های ایرانی پیاده سازی شده است، در کنار آن، با استقرار در شتابدهنده‌ای تخصصی در حوزه شناختی با شبکه ای از متخصصین و سازمان‌های مرتبط در ارتباط است.
چشم اندازتان برای آینده نوروکید چگونه است؟
چشم انداز اپلیکیشن نوروکید برای ۵ سال آینده، توسعه این فضا برای تمام کودکان با اختلال عصبی-رشدی است که شامل اختلالات نقص توجه و تمرکز، اختلالات یادگیری و ناتوانی های ذهنی می باشد.
